گام اوّل: عقل محوری و علم گرایی

آنچه که در راه رسیدن به جامعه ای متحوّل در اثر روشنفکری به نظر می رسد، اوّلین گام، رجوع به عقل و دانش های بشری مستدل می باشد. عقل ، این نعمت بزرگ خدادادی به بشر، این راهبر درونی انسان در حالات گوناگون زندگی وی و این یار بی رنگ و نیرنگش ، هدایتگر و تضمینگر سعادتمندی انسان به نقطه ی اوج کمال است.

آنچه که در ابتدای حرکت های روشنفکری در هر جامعه ای ونیز در جامعه ی ما انتظار می رود ، تغییر بینش عقلی و جایگاه ارزش آن است . اگر بخواهیم جامعه ی خویش را بسوی اهداف متعالی رهنمون سازیم باید دیدگاه مردم ، این عنصر سازنده ی جوامع بشری نسبت به عقل ابزاری محض به سمت عقل محوری اصلاح گردد.

اگر دراوضاع واحوال جامعه مان که بنگریم طیف های نظری صاحب قدرت برموضع گرایش عقلی خویشتن اصرار می ورزند، اما نگاه ایشان به عقل چون ابزاری ضعیف و ناتوان است ، که همچون دیگر بردگانشان به تعامل با آن ها می پردازند. در دیدگاه ایشان عقل وعلم تا زمانی که نظرشان با تئوری های صاحبان این نوع تفکّر همخوانی داشت، بر راه عقل اعراض و اعتراضی نخواهد بود، ولی به محض مخالفت عقل و علم مستدل با تفکراتّشان، آن عقل است که شکست خورده ی این بازی است و در واقع عقل وعلم باید مطیع اوامر ایشان باشند. آنان تقدّسی برای راه عقل قائل نیستند و بدان احترامی تصنّعی و اجباری می گذارند.

همانا تا ما عقل را محور زندگی اجتماعی خویش قرار ندهیم، تا به همه ی مسائل به دیده ی عاری از تعصّب ننگریم ، تا نرسیدن به اثبات واقبال عقلی از پذیرش اصول،به صورت سهل انگارانه دست کشیم، تا از علم و تجربه های محکم ، مستدل و حقیقی بشری به عنوان معیار های راه عقلانی بهره نجوییم، تا عقل را اصل حاکم بر دیگر فروع قرار ننهیم، تا حوزه ی احساسات و عواطف را از حیطه ی اندیشه ی منطقی دور نگاه نداریم و تا اصلاحات بر اساس عقل ، خرد، منطق ، علم و تجربه را بر اندیشه ها و اعتقادات گذشته ی منزوی شده ی آمیخته به تعصّبات کارگر نسازیم، از حرکت به سمت و سوی روشنفکری حقیقی چه بسیار دوریم.